Jiří Salik Sláma: Česko krajno pravice - rodas le vajdas

Pre Brnoskero Svobodakero pľacos pal o podium vakerel, maj jagatinel, o Tomáš Vandas. Sig kerel le vastenca the kaleha anel but šel nipi pre peskero čačipen pal e skarha „le cudzincendar so aven“. Ispidkerav man maškar bare nipi the dikhav pro muja khatar mande. Koda imar nane rakle andal Národní odpor, sar andro berš 2007, kale hine aver – običajna. O nipi andal o nonstopi „white trash“, save akanakes jekhetane klapkinen le Vandasoske the gravčinel leskere lava. Th’avka šunďol maškar bare nipi varesavo kajso murcišágos. Pre jekh sera phenel o Vandas lengere lava, pre aver sera les nane charisma. Pendaberšengro normalno murš nane kajso sar zorale anglune butvar hine. The ňigda kajso na ela.

Kanastar so pen caľkom rozpejle le Sladkoskere republikana sam pre Vandas imar sikhade. Aľe adaďives o republikana džan pale sig opre. Le Miroslav Sladkos posledna čhona pale dičhol pro demonstraciji mujal o imigranti the šaj phenas hoj les o nipi pale ašaren. O manuša čuno leperen the imar bisterde pre kada, sar akorutne SPR-RSČ čorkerde o love. O Sladkos sar politikos ušťiľa andal o mule, arakhľa pes ňisostar ňič pre paru demonstraciji the džal maškar o nipi „nevone“ projektoha SPR-RSČ 2016. Te bi uľahas e situacija kajsi sar andro berš 1992, uľahas bi o Sládek čačikano bibachtaľipen. Aľe andro berš 2016 hino ča peskero korkoreskero učhaj, o maskotos, soha skidkeren pen o voliča, so les denas paťiv paš leskero bacht andro voľbi andro berš 1996.

Pre ultrapravicovo scena hin vajkeci jekhetaňibena. O Vandas imar malokas cirdel, aľe arakhle pes aver anglune. Jekbuter lendar dičhol juhočechiko entomologos o Martin Konvička. Pašal leste bi majinenas te kerel sigeder o psichijatra sar o politologa. Čirleder the vizirňinlas the daravelas na ča peskere oponentenge, aľe the the peskere manušenge. Kalestar bi šaj kerahas calo pisišagos. Pal andruno dokeriben andro Blok proti islámu sikhavel hoj džanel te rozmarkerel the caľi antiislamsko scena.

Dokeribena maškar o nacionalisti mek barile kalestar, hoj dojekh lideros kamel te avel peršo maškar lende. Andre le Konvičkaskeri sera Blok proti islámu (BPI), sava zathode o manuša andal iniciativa Islám v ČR nechceme (IVČRN) aviľa e Jana Volfovo – e aktivistka the paluňi poslankiňa, savi zaačholas Sociálně demokratické ženy the la Jana Bobošíkovonakero jekhetaňiben Hlavu vzhůru.

O konfliktos maškar o jekhetaňibena jekbuter bariľa pro agor majoste. Šaj phenas hoj akor pes BPI korkoro rozpejľa. Angl’oda pisinde o Konvička the o sociologos Hampl pro internetos, hoj imar na kerena jekhetane le Úsvitoha. Paľik aviľa o zjazdos, kaj pas kada politicko jekhetaňiben caľkom rozpejľa.

Našťi bisteras aňi pre prezidentos: O Miloš Zeman hin maškar kola ľudos, so mek na odsudzinde varesave le ultrapravicovone anglunendar. Pre kidipen novembroste andro berš 2015 anglo savorengere jakha terďolas o prezidentos pro podium paš o Marek Černoch the so šaj amen prekvapinel, the paš o Martin Konvička. Mek bacht, hoj lengere preferenciji maj aňi na mušinas te rachinel. Aľe le prezidentoskero lav šaj sikhavel le manušenge, hoj kajse manušen hin čačikane goďa. Hin koda kadi legitimita, so del o prezidentos the so kerel la ultrapravicovona scena bibachtaľonake.

Pal ultrapravicovo scena igen but dičhol the Národní demokracie, sava zaačhol o Adam B. Bartoš. Palune radikalnone aktivistas vaš o Izrael akanakes šunďol jekbuter kole dženendar so len hin antisemitska goďa. O Bartoš igen mištes džanel, sar te kerel kaj les te dičhol. Jekhvar prastal andro drom angle americkona admadakeri kolona, paľis kerel la opratkaha pro podium pre Vaclavsko pľacos abo del vačan te umblavel adaďivesutne vladakere politiken. Kampel te phenel, hoj kale palune novinaris kidelas sar te peskeres o Václav Klaus a furt les vičinelas pre chočsave akciji pro Hrados.

Interesantno javos pre ultrapravicovo scena hin jekhetaňiben Řád národa – Řád strážců koruny a meče, adaďives imar poľiticko sera, sava zaačhol o Josef Zickler. O jekhetaňiben peršo bariľa andal maj rozpejľi sera Lidem, abo šaj phenas Vize 2014, savi pes ulaďa khatar o Věci veřejné. O Zickler the leskere manuša la paľis prekerde pre Řád národa.

Moje země, moje pravidla kerel jekbuter pre socijalno netos. Kodoj keren the bičhaven chočsave hoaksi abo prikerde džungale fotki, kaj te musaren le politikenge andal e vladno koalicija. Kale jekhetaňibnastar jekbuter dičhol e Klára Samkovo.

Za naši kulturu a bepečnou zem hin cikneder iniciativa khatar e aktivistka Lucie Haškovo. Hin khatar late vajkecivar deš džene, avka sar khatar Čest, svoboda, respekt so kerel o Jiří Černohorsko. Soduje grupen hin but ezera fanúški pro Facebookos, aľe kajse džene pen igen phares sdžana te kerel jekhetane varesavi akcija. Avre grupendar šaj phenas Patrioti khatar o Jiří Vítek, Národní obroda khatar o Pavel S. Matějno, neonacisticko Generace identity the e grupa Červenobílí so pes lendar ulaďa. Dičhol the ultranacionalisticko jekhetaňiben Pro-Vlast.

Th’avka hoj o jekhetaňibena, iniciativi the grupi sthode le amalendar hine rozchurďarde the pen maškar pende dokerkeren, andre varesoste hine jekhetanutne. Paťan kaleske, so irinen alternativna medija. Pre jekh sera hin kada xoxade, caľkom avri duminde pisišági the fotki. Hin kada aľe the čačikane hiri, čaže bare bulvarnone navenca. Kajse prikerde informaciji paľis bičhaven dureder, butvar anen pre goďi, hoj „oficijalna medija čiten“.

Adathemutňi ultrapravica adaďives sikhavel, hoj pale džal opre. Pal igen baro dochudňipen andro 90. berša ačhiľa sig slabo. O voľbi adro berš 1998 avri ispidne le Sladkoskere republikanen, e štatno zor pes rozkerinďa te čhinel e ultrapravica tele. E neonacisticko scena pes maj caľkom rozpejľa perdal o tele čhiňibena the perdal kada hoj phuriľa le aktivistengeri generacija. Jednotliva manuša furt phiren pro demonstraciji so kerel DSSS abo aver antiislamska jekhetaňibena, aľe peskero jekhetaňiben len nane. Le Vandasoskera sera but lendar na kamen pro jakha.

Le phure aktivistendar pes akanakes arakhľa premukhlo murdarošis Vlastimil Pechanec. Pal but berša, so sas andre bertena chudňa zoraha te kerel politicko buťi vaš e sera the šaj bi lestar ačhiľas nevo lideros.

Článek v češtině si přečtěte zde.

 

Článek si přečtěte v tištěném vydání měsíčníku Romano voďi (červen 2016). Objednejte si časopis pomocí jednoduchého formuláře na www.romanovodi.cz.